تفاوت بیمه باربری با  بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل چیست؟

هر کالایی که توسط شرکتهای حمل و نقل در فاصله بین شهرهای مختلف حمل میشود از طریق دو نوع بیمه میتوانند تحت پوشش خدمات بیمه ای قرار بگیرند.

1. خود صاحب کالا تحت عنوان بیمه اموال ، کالای خود را بیمه میکند.
2. شرکت های حمل و نقل به عنوان مسئول عملیات انتقال کالا ، مسئولیت خودرا در قبال صاحب کالا برای ارسال بدون خسارت تحت پوشش بیمه قرار میدهند.

در این مقاله قصد داریم با ارائه تعاریف ساده تفاوت بین این دو بیمه نامه را توضیح دهیم از این رو بعد از مطالعه این مقاله با مفاهیمی مثل مدت اعتبار بیمه نامه و خطرات تحت پوشش و نیز تعهدات شرکتهای بیمه گر بیشتر آشنا خواهید شد.

بیمه نامه باربری

بیمه نامه باربری در دل خود به چهار دسته تقسیم میشود

• بیمه باربری داخلی

این بیمه مربوط به باربری کالاهایی که مبدا و مقصد آن داخل مرزهای کشور است.

• بیمه باربری وارداتی

این بیمه مربوط به حمل و نقل کالاهایی است که از خارج از ایران به داخل کشور حمل میشوند و تهیه این بیمه‌نامه برای وارد کنندگانی که از منابع ارز بانکی در خرید این کالا ها استفاده میکنند تقریبا الزامی است.

• بیمه باربری صادراتی

این بیمه باربری برای کالاهایی است از مبدا ایران به یک یا چند کشور خارجی حمل میشوند. تهیه این بیمه‌نامه برای صادرکنندگان الزامی است.

• بیمه باربری ترانزیت

بیمه باربری ترنزیت مخصوص کالاهای است که هم مبدا و هم مقصد آن خارج از ایران است ولی به صورت ترانزیت از داخل کشور عبور میکنند در واقع مبدا و مقصد کالا ، کشوری غیر از ایران است و کشور ما  فقط در مسیر باربری قرار دارد.

پوشش های بیمه باربری:

پوششهای بیمه باربری به صورت کلی در چهار نوع قابل ارائه است که با نام کلوزهای A  ، B  و C  و نیز شرط خسارت کلی ( Total Loss  ) شناخته میشوند و تفاوت آنها در نوع پوششهای قابل ارائه است.

• پوشش های کلوز C  بیمه باربری :

در این کلوز به جز مئارد استثنا ، خسارت هایی که منطقا با یکی از خطرات زیر مرتبط باشد تحت پوشش قرار می‌گیرند:

1. آتش سوزی و یا انفجار
2. به گل نشستن و زمینگیر شدن ، برخورد با کف دریا ، غرق شدن یا واژگونی کشتی یا شناور
3. واژگونی وسیله حمل زمینی
4. برخورد و یا تصادف کشتی ، شناور و یا هر وسیله حمل دیگر با هر جسم خارجی
5. تخلیه کالا در مواقع اضطراری در بندر پناه و هزینه ارسال مجدد کالا
6. فدا کردن کالا در جریان خسارت عمومی
7. به آب انداختن کالا جهت سبک سازی کشتی

• پوشش های کلوز B  بیمه های باربری :

1. تمام خطرات تحت پوشش کلوز C
2. تلف یا آسیب وارد شده به کالا به یکی از علت‌های زیر:

2-1 . به دریا افتادن کالا از روی عرشه

2-2 . ورود آب دریا به کشتی و انبار وسیله حمل

2-3 . تلف شدن کلی هر بسته در حین بارگیری و تخلیه و یا در خود شناور و کشتی

3. زلزله ، آتشفشان ، صاعقه
4. سرقت یا عدم تحویل کامل یک بسته
5. قلاب زدگی ، آب دیدگی ، روغن زدگی ، شکست و ریزش
6. خسارت ناشی از کالاهای دیگر

• پوشش های کلوز A بیمه باربری :

کلوز A در بیمه های باربری در واقع یک بیمه تمام خطر است و علاوه بر خطرات تحت پوشش کلوزهای  B  و C  خطرات زیر را هم تحت پوشش خود قرار میدهد:

1. طوفان و خسارت ناشی از باران و آفتاب
2. آسیب یا تخریب عمدی توسط هر شخص متخلف یا ناشی از عملکرد کارکنان به صورت غیر عمدی
3. دله دزدی یا سرقت
4. کرم زدگی، موش خوردگی ، لب پریدگی و خراشیدگی و ..

یکی از مهمترین تفاوت های کلوز A با کلوزهای B و C این است که در کلوز A شرکت بیمه باید هر نوع خسارتی را جبران کند مگر اینکه بتواند ثابت کند خسارت در نتیجه خطری ایجاد شده که آن خطر در تعهد بیمه نامه نبوده و جزو استثنائات بیمه نامه باربری بوده است . اما در کلوز B و C این خریدار بیمه نامه یا بیمه گذار است که باید ثابت کند خسارت محقق شده ناشی از خطرات تحت پوشش بیمه نامه بوده است .

البته بدیهی است که  هرچه خطرات تحت پوشش بیمه  افزایش یابد حق بیمه پرداختی توسط بیمه‌گذار نیز بیشتر خواهد شد.

خسار تهای خارج از تعهدات بیمه گر در بیمه نامه باربری:

• خسارت های عمدی توسط بیمه گذار

تلف شدن، آسيب دیدن يا هزينه های قابل انتساب به سوء عمل ارادی یا به عبارتی عمد بیمه گذار قابل پرداخت نیست

• خسارت های ناشی از نشت و ریزش و کاهش عادی وزن یا حجم و پوسیدگی عادی

این نوع خسارت ها معمولا آسیب های جزئی و یا کمبودهایی هستند که بدون وقوع حادثه برای کالای مورد بیمه ایجاد می شوند. و عمدتاً در مورد تبخیر به کار می روند که علت عادی زیان وارد به محمولات می باشد. برای مثال کاهش مقدار نفت و یا تبخیر رطوبت حبوبات و کسری عادی که برخی مواد بابت نشت جزئی در حین حمل برای آنها ایجاد می شود از نمونه های قابل ذکر هستند .

• خسارت های ناشی از نامناسب و ناکافی بودن بسته بندی کالا

این بند در صنعت بیمه به ضعف بسته بندی مشهور است. برای مثال چنانچه کالای شکستنی برای انجام سفر مورد نظر بسته بندی و یا جاسازی مناسب نشود بیمه گر با وجودیکه در قالب کلوز A میبایست خسارت های ناشی از شکست و لب پریدگی را پرداخت کند به شرط اینکه بسته بندی قبل از شروع بیمه و توسط بیمه گزار انجام شده باشد، هیچ خسارتی را بابت شکست در حین حمل پرداخت نخواهد کرد.

• خسارت های ناشی از عیب ذاتی کالا

خسارت عیب ذاتی ارتباطی به عمل حمل و نقل ندارد و در نتیجه‌ی یک حادثه و علت خارجی به کالا وارد نمی شود. به عنوان مثال میوه و یا غلات و حبوبات پس از مدتی گندیده و فاسد می شوند و یا پارچه های ابریشمی به طور طبیعی در معرض بیدزدگی قرار دارند .

• خسارت های ناشی از تاخیر

تلف شدن، آسيب دیدن يا هزينه اي كه علت آن تاخير باشد، خارج از تعهد بیمه باربری است به عنوان مثال منقضی شدن تاریخ مصرف داروها و یا مواد غذایی حتی اگر اين تاخير ناشی از خطرات بيمه شده باشد  مثلا چنانچه کشتی حامل کالا در اثر تصادم تاخیر داشته باشد و این تاخیر باعث خراب شدن و یا از بین رفتن کالا شود، هیچ گونه خسارتی به علت تاخیر بوجود آمده قابل پرداخت نخواهد بود.

• خسارت های ناشی از ورشکستگی مالکان کشتی

چنانچه حمل کننده کالا قادر به تکمیل سفر نبوده و کالاها در بندری بین راه تخلیه شود، بیمه گر هیچ مسئولیتی ناشی از این تخلیه و بارگیری مجدد به کشتی دیگر نخواهد داشت. لازم به ذکر است چنانچه قرارداد بیمه به شخص دیگری منتقل شود و شخص جدید، کالا را با حسن نیت و تحت قرارداد الزام آور خریداری کرده و یا با خرید آن توافق کرده باشد چون در انتخاب کشتی نقشی نداشته است این استثناء اعمال نمی گردد .

• خسارت های عمدی توسط هر شخص متخلف

کلوز A بیمه های باربری این قبیل خسارت ها را پرداخت میکند و این استثناء صرفا در کلوزهای B و C اعمال میگردد .

• خسارت های ناشی از سلاح های هسته ای

در عمل خسارت های ناشی از استفاده ازسلاح های هسته ای و مشابه آن از کلیه بیمه نامه ها استثناء می شود و کلوزهای انستیتو بیمه گران لندن از این قاعده مستثنی نیستند.

• عدم قابلیت دریانوردی کشتی و یا نامناسب بودن کانتینر یا وسیله حمل

• جنگ ، توقیف ، مصادره ، مین ، اژدر های دریایی

لازم به توضیح در صورت درخواست بیمه گزار و موافقت بیمه گر پوشش جنگ (صرفاً خطرات ناشی از جنگ اعلام نشده) طبق کلوزInstitute War Clauses می تواند در بیمه باربری تحت پوشش قرار گیرد.

و نیز دزدی دریایی در کلوزهای B و C پوشش ندارد ولی در کلوز A دارای پوشش می باشد

• اعتصاب ،آشوب ، اغتشاش ، عمل تروریستی

در صورت درخواست بیمه گزار و موافقت بیمه گر پوشش اعتصاب، بلوا و شورش داخلی طبق Strikes, Riot &Civil Commotions (SRCC) Clauses می تواند در بیمه نامه تحت پوشش قرار گیرد. همچنین خسارت های ناشی از عمل هر تروریست یا هر شخص با انگیزه سیاسی غیر قابل پرداخت خواهد بود.

• عدم قبول بیمه گذار و یا ممانعت مقامات کشور وارد کننده برای ورود کالا

تاریخ اعتبار بیمه نامه باربری:

از زمانی که کالای مورد بیمه ، محل نگهداری کالا در مبدا درج شده در بیمه نامه را به منظور بارگیری بدون وقفه بر روی وسیله نقلیه و یا هر نوع وسیله حمل دیگری برای شروع حمل برای اولین بار ترک می نماید ، آغاز و در طول جریان عادی حمل ادامه می یابد .

در مورد زمان اتمام بیمه باربری بسته به شرایط یکی از موارد زیر قابل اجراست:

1. به محض تخلیه کامل کالا از وسیله حمل و یا وسیله نقلیه دیگر در محل نگهداری نهایی در مقصد ذکر شده در بیمه نامه و یا محلی که بیمه گذار یا کارکنان وی قبل از رسیدن به مقصد نهایی برای تقسیم و توزیع کالا از آن استفاده میکنند
2. به محض پایان 60 روز از تخلیه کامل کالای مورد بیمه از کشتی در آخرین بندر تخلیه در حمل دریایی
3. به محض پایان 30 روز پس از تخلیه کامل هر قسمت از کالای مورد بیمه از هواپیمای حامل در فرودگاه کشور مقصد یا تا موقع تحویل کالا به محمول الیه هر کدام زودتر واقع شود
4. در مورد حمل زمینی و ریلی 60 روز پس از تحویل کالای مورد بیمه به انبار گمرک کشور مقصد یا تا موقع تحویل کالابه محمول الیه هر کدام زودتر واقع شود

نکته مهم : در صورتیکه به هر دلیل در مهلت های تعیین شده در موارد فوق موفق به ترخیص کالا از گمرک نشدید حتما از شرکت بیمه خود در خواست  صدور الحاقی تمدید مهلت اعتبار بیمه نامه را انجام دهید.

تفاوت بیمه باربری با بیمه متصدیان بار بری چیست ؟

اما در خصوص بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل  شرایط کمی متفاوت است. به این معنی که در این بیمه در واقع مسئولیت متصدی حمل ناشی از خطرهای ایجاد شده در زمان حمل کالا ، در قبال ارسال کننده یا صاحب کالا به موجب بارنامه صادره ، بیمه میشود.

به عنوان مثال اگر باری از طرف ارسال کننده برای حمل از نقطه A  به نقطه B  بر اساس بارنامه به متصدی حمل سپرده شود  ولی در بین مسیر به دلیل وقوع حادثه، خسارتی به بار وارد شود ، طبق قانون متصدی حمل و نقل مسئول بوده و باید جبران خسارت کند . اینجاست که بیمه مسئولیت متصدی حمل و نقل به عنوان حمایت کننده برای  جبران خسارت های بوجود آمده بر طبق قراردادی است که از قبل با متصدی حمل منعقد کرده است.

در بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل و نقل طی قرارداد بین شرکت بیمه و موسسه حمل، در دوره زمانی مشخص تمام بارنامه های صادره توسط موسسه به همراه حق بیمه مربوطه به صورت الکترونیکی برای شرکت بیمه ارسال میگردد.

 خطرهای بیمه شده در بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل :

• • تصادف و واژگونی وسیله نقلیه و یا برخورد کالا با شی ثابت
  • پرتاب شدن محموله از روی وسیله نقلیه
  • آتش سوزی و انفجار وسیله نقلیه
  • سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه به استثنا جعل اسناد
  • هزینه های لازم و متعارف برای نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت پس از وقوع حوادثی که جبران زیان آنها در تعهد بیمه گر باشد
  • هزینه متعارف دادرسی و دفاع از بیمه گذار در مراجع قضایی که در ارتباط با خطرات بیمه شده پرداخت شده باشد

بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل در حالت کلی به دو دسته تقسیم میشود:

• بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل داخلی

• بیمه مسئولیت شرکتهای حمل و نقل بین المللی (CMR)

بیمه CMR، بیمه مسئولیت مدنی شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی است که به جابه‌جایی کالا از طریق جاده مبادرت می‌ورزند.

CMR مخفف عبارت فرانسوی: "Convention relative au contrat de transport international de Marchandises par Route" به معنای «کنوانسیون قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی کالاها از طریق جاده» است. این کنوانسیون به منظور یکنواخت کردن شرایط حاکم بر قراردادهای حمل و نقل جاده‌ای کالا به خصوص اسناد مورد استفاده برای حمل بین‌المللی، مسئولیت حمل‌کننده و تنظیم روابط وی با فرستنده و گیرنده کالا تنظیم و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این بیمه‌نامه مسئولیت مدنی شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی را که به جابه‌جایی کالا از طریق جاده مبادرت دارند، تحت پوشش قرار می‌دهد. در این بیمه‌نامه مسئولیت هرگونه خسارت وارده به تمام و یا قسمتی از کالا تا سقف ارزش کالای ثبت شده در راهنامه CMR (بارنامه‌های حمل جاده‌ای)، از زمانی که کالا در اختیار متصدی حمل قرار می گیرد، تحت پوشش است. سقف پرداخت خسارت در این بیمه‌نامه براساس کنواسیون CMR و یا توافق بیمه‌گر و بیمه‌گزار صورت می‌گیرد.
بر اساس کنوانسیون CMR اثاثیه منزل، محمولات پستی و جنازه تحت پوشش قرار نخواهد گرفت. ضمن این که معمولاً شرکت‌های بیمه در قرارداد با متصدی حمل، استثنائات قرارداد را به موارد مورد نظر خود در عرف بیمه‌گری تسری می‌دهند. به عنوان مثال عدم بسته‌بندی، بسته‌بندی ناقص کالاها، خسارات ناشی از عمد و سوءنیت بیمه‌گزار، انرژی هسته‌ای و یا رادیواکتیو، جنگ، شورش، بلوا، اعتصاب و خراب‌کاری، ضبط و یا مصادره کالا، فلزات گرانبها، سنگ‌های قیمتی، پول و اسکناس، آثار هنری و تابلوهای نقاشی و مجسمه‌ها تحت پوشش قرار نمی‌گیرند.

تاریخ اعتبار بیمه مسئولیت متصدی  برای هر حمل :

پوشش بیمه پس از تکمیل بارگیری کالا در مبدا و صدور بارنامه (هرکدام دیرتر انجام شده باشد ) آغاز و همزمان با شروع تخلیه در مقصد مندرج در بارنامه پایان می یابد . لیکن در صورت توافق طرفین و پرداخت حق بیمه اضافی امکان اضافه کردن پوشش تخلیه و بارگیری در قرارداد وجود دارد .

استثنائات بیمه مسئولیت متصدی حمل داخلی :

• جعل اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد یا مجرمانه بیمه گذار شامل کارکنان و نمایندگان وی ، راننده یا کمک راننده وسیله نقلیه
• حوادث طبیعی مانند سیل ، طوفان ، زلزله ، آتش فشان و صاعقه
• جنگ ، شورش ، اعتصاب ، بلوا ، ضبط و مصادره
• تشعشعات رادیو اکتیو و فعل و انفعالات هسته ای
• عیب ذاتی و یا خود سوزی کالا
• هر گونه خسارت غیر مستقیم و عدم النفع و کاهش ارزش کالا در بازار
• حمل کالاهای قاچاق و غیر مجاز
• خسارت هنگام تخلیه و بارگیری_ با پرداخت حق بیمه اضافی و در صورت موافقت بیمه گر قابل خریداری است
• خسارت ناشی از عدم صلاحیت راننده برای رانندگی وسیله نقلیه با توجه به نوع گواهینامه
• ریزش ، روندگی ، آبدیدگی ، مگر اینکه ناشی از تحقق خطرات بیمه شده باشد
• کاهش طبیعی وزن محموله
• سرقت قسمتی از محموله و یا هر نوع سرقت ناشی از خیانت در امانت راننده و کمک راننده
• فقدان کالا
• تغییر وسیله حمل بدون اخذ موافقت بیمه گر
• خسارت وارد به علامت و بسته بندی کالا

در حالت کلی بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل را با بیمه باربری داخلی میتوان با مقایسه کرد چرا که شرایط بیمه متصدیان بیشتر برای حمل کالا در داخل کشور است بنابراین در این قسمت مزیتهای این دو را نسبت به هم مقایسه میکنیم:

1. در بیمه های باربری ، بیمه شامل کالای ارسالی است و بیمه گذار شخصیت حقیقی یا حقوقی است که محموله را بیمه کرده است.

2. در بیمه نامه باربری داخلی در صورت وقوع خسارت احتمالی بیمه گر میتواند حق جانشینی خود را نسبت به شرکت حمل و نقل جهت جبران خسارت وارده اعمال کند اما در بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل ونقل داخلی حق جانشینی به طورمعمول نسبت به متصدی حمل ونقل لحاظ نمیشود اما ممکن است در مورد مسبب حادثه (مانند راننده) این حق اعمال گردد.

3. بیمه نامه باربری داخلی قرارداد مستقیم بین صاحبان کالا و شرکتهای بیمهای م یباشد؛ بنابراین در این نوع قراردادها مذاکرات رودررو یکی از عوامل مؤثر در اجرای بهینه مفاد قرارداد و حفظ منافع بیمه گر و بیمه گذار میباشد. حا ل آنکه در قراردادهای بیمه های مسئولیت متصدیان حمل ونقل، صاحبان کالا در انتخاب بیمه گر هیچگونه نقشی نداشته و برای جبران خسارت میبایست به متصدی حمل ونقل مراجعه و شرکت حمل ونقل نیز قبل از هرگونه پاسخگویی ابتدا از شرکت بیمه خود درخواست جبران خسارت مینماید که این پروسه تا حد زیادی دسترسی صاحبان کالا به حقوق خود را در مواقع وقوع خسارت با مشکلات مواجه میسازند که مهم ترین آن عبارت است از:

1. 1. عدم پرداخت حق بیمه بیمه نامه مسئولیت متصدی حمل ونقل به شرکت بیمه که باعث عدم اعتبار این بیمه نامه می‌گردد.

1. 2. عدم ارسال لیست اطلاعات مربوط به کالاهای حمل شده در مهلت تعیین شده در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل ونقل، توسط شرکت حمل ونقل که باعث میگردد محموله فوق تحت پوشش این بیمه نامه قرار نگیرد.

1. 3. عدم رعایت محدودیتهای مندرج در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل ونقل از طرف شرکتهای حمل ونقل و درنتیجه عدم احراز تعهدات در مورد پرداخت خسارت از طرف شرکت بیمه گر مسئولیت.

1. 4. عدم امکان انتخاب ریسکهای موردنظر صاحبان کالا در قراردادهای بیمه مسئولیت متصدیان حمل ونقل، به دلیل متحدالشکل بودن این نوع بیمه نامه ها و تدوین شرایط آن از طرف بیمه مرکزی درحالیکه در بیمه نامه های باربری داخلی این امکان وجود دارد که علاوه بر پوشش های اصلی بیمه نامه ، خطرات اضافی هم با انتخاب بیمه گذار و موافقت بیمه گر نیز تحت پوشش بیمه نامه قرار بگیرد.

1. 5. ناکافی بودن انگیزه پیگیری خسارت از شرکت بیمه گر مسئولیت متصدی حمل ونقل از طرف شرکت حمل ونقل به دلیل نبود منافع مستقیم در تصفیه خسارت. درحالیکه صاحبان کالا جهت تصفیه خسارت از طریق بیمه گر باربری داخلی به دلیل دارا بودن منافع مستقیم دارای انگیزه کافی جهت پیگیری خسارت هستند.

1. 6. در بیمه حمل ونقل داخلی به لحاظ آنکه پس از پرداخت خسارت امکان بازیافت خسارت یا بخشی از آن از شرکتهای حمل و نقل و یا شرکتهای بیمه آ نها وجود دارد رغبت بیشتری در پرداخت خسارت نشان داده میشود و فرایند تصفیه خسارت نیز در زمان کوتاهتری انجام خواهد شد. خصوصاً آنکه برای جبران خسارت وجود واسطه بین صاحبان کالا و شرکت بیمه منتفی است.

در این مقاله به تفصیل سعی شد در مورد بیمه نامه باربری و بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل توضیح و تفسیر ارائه کنیم و درنهایت شما میتوانید با ارائه اطلاعات لازم در صفحه بیمه ها از شرایط قیمت و نرخ بیمه نامه ها مطلع شوید.